ÜST GEÇİT Mİ ‘SÜS GEÇİT Mİ?
ANKARALILARA SORDUK
Taşıt trafiğini kesintiye uğratmamak için yapılan alt ve üst geçitler nedeniyle yayalar için Kızılay‘da karşıdan karşıya geçmek adeta işkence haline geldi. Vatandaşlar tarafından "süs geçit" olarak nitelendirilen üstgeçitlerin başta engelliler, yaşlılar, hamileler, kalp hastalığı olanlar ve çocukların ulaşım haklarını ellerinden aldığı belirtiliyor.
Ankara‘da uygulanan otomobil merkezli ulaşım politikaları ve onun dikte ettiği mekansal düzenlemeler (alt- üst geçitler, yol genişletmeleri, yaya kaldırımlarının yok edilmesi, korkuluk ve bariyerler, hızlı trafik, vb.) kenti "içinden geçilip gidilen bir taşıt yolu" haline getiriyor. Özürlüler, yaşlılar ve çocuklar gibi hareket kısıtlılığına sahip kişiler, sıkıntılı bir kentsel mekanda yaşamaya mahkum ediliyor. Taşıt ulaşımının bir amaç olması, kentin yaşanabilir/iğini ve cazibesini ortadan kaldırıyor.
Taşıt trafiğini kesintiye uğratmamak için yapılan yaya alt ve üst geçitler nedeniyle yayalar için Kızılay‘da karşıdan karşıya geçmek istenmeyen bir durum haline geldi.
Yayaların kullandığı ışıklı hemzemin yaya geçitleri kaldırılıp, yerine kullanılabilirliği son derece güç, üst ve alt geçitler yapıldı. Kızılay bölgesinde bugün için 2 si alt geçit, 17 tanesi üst geçit olmak üzere 19 tane yaya alt-üst geçidi bulunuyor.
Kızılay‘ın önemli merkezlerinden Meşrutiyet Caddesi‘ndeki üst geçitlerin işlevsizliği günün her saati yoğun olan caddede trafiğin sıkışmasına neden oluyor.
Meşrutiyet Caddesi, yıllardır vatandaşların kullanmayı tercih etmediği üst geçitlerin mezbelelik görüntüsüyle içice. Günün her saati yoğun olan caddede işlevsizlikleri yüzünden üstgeçitleri kullanamayan vatandaşlar karşıya geçebilmek için kendilerini yola atıyor. Meşrutiyet Caddesi‘nde yıllardır tartışma konusu olan üst geçitler, Ankaralılar tarafından kullanılmıyor.
Meşrutiyet Caddesi‘nde yıllardır tartışma konusu olan üst geçitler halen vatandaşlar tarafından kullanışlı bulunmazken, karşıdan karşıya geçmek için araçların arasına karışan insan kalabalığı, caddede karmaşa yaratıyor. Vatandaşlar tarafından "süs geçit" olarak nitelendirilen üstgeçitler, çoğu vatandaş tarafından karşıdan karşıya geçmek için tercih edilmiyor.
Üst geçitlerin basamakların farklı yüksekliklerde olması, özellikle yaşlı vatandaşlar için sorun oluşturuyor. Üst geçitlerin merdivenlerinin dik ve çok eski oluşu, yapılırken engelliler ve yaşlıların düşünülmeyişi de üstgeçitleri işlevsiz kılan etkenlerden.
Ankara‘nın en işlek caddelerinden yaklaşık 500 metrelik Meşrutiyet Caddesi‘nde, 6 adet yaya üst geçidi bulunuyor. Ancak kullanılmayan üst geçitler, caddede sadece görüntü kirliliği oluşturuyor. Karşıdan karşıya geçmek için araçların arasına karışan insan kalabalığı, Başkent‘te üstgeçitlerin ne kadar kullanıldığını ortaya koyuyor.
TRAFİK LAMBASI VE ÜST GEÇİT YAN YANA
Meşrutiyet Caddesi‘nin Mithatpaşa Caddesi ile birleştiği alanda ise daha da ilginç bir durum söz konusu: Üst geçidin hemen altında trafik lambaları ve yaya geçidi var. Caddeden geçmek, yayalar için de sürücüler için de çile haline dönüşüyor.
Başkent olarak, Ankaralılar‘ın üst geçitlerle ilgili görüşlerini aldık.
İsmet Bayram (Taksici): Üst geçitler görüntü kirliliğinden başka bir işe yaramıyor. Adeta demir yığını görüntüsü. Senelerdir burada taksicilik yapıyorum, hiç kullanıldığını görmedim. Genelde gece şarapçılar şarap içmek için kullanıyor. Çok güvenli değil, şarapçılar bira ve şarap şişelerini kırıp, bizim taksilere atıp zarar veriyor.
Saban ve de akşam saatlerinde trafikte yoğunluklar oluyor. Bir de üstüne yağmur yağdığı zaman, trafik tam bir çile haline geliyor. Tıkanan logarlar da cabası.
Diğer bir konu ise, hala anlam vermediğim Kızılay Meşrutiyet Caddesi‘nde bulunan 20 metre aralıklı üst geçitler. Bu üst geçitler nedense vatandaşlar tarafından kullanılmıyor.
Sellahattin Sezgin (Öğrenci): Özellikle Meşrutiyet Caddesi‘ndeki üst geçitler çok işlevsiz. Kimse kullanmıyor. Yayalar, arabaların üstüne üstüne gidiyor. Genelde kaza olmuyor, çünkü merkezi bir yer olduğu için arabalar yavaş geliyor. Üst geçitler eğlence mekanı gibi. Genelde içki içmek için kullanılıyor. Başka bir işe de yaramıyor. Dura dura paslanmış görüntü kirliliği yaratıyor.
Neriman Keskin (Bankacı): Burası genelde yaşlıların oturduğu bir semt. Biz de gidersek işyerleri çoğalacak. Yaşlı kesim genelde sağlık sorunları yaşıyor. Kalp hastasıyım yürüyen merdiven olursa kullanabiliyorum. Merdivenlerde intizamsızlık var, kullanamıyorum. Dengem bozuluyor. Şunu da anlamış değilim, ışık olan yerde niye üst geçit olur? Ben mühendis değilim ama olmaması gerekir diye düşünüyorum.
Burhan Aşçı (Emekli): Hasta ve yaşlı olduğum için üst geçiti tercih etmiyorum. Yürüyen merdiven olursa kullanabiliyorum ama bu üst geçitler kullanışsız Merdivenler yüksek kullandığım zaman nefes nefese kalıyorum. Bizim gibi yaşlı insanların da düşünülmesi gerekiyor. Bu üst geçitler süs diye duruyor.
Beste Şenol (İşçi): Alışkanlıklarımızdan vazgeçemiyoruz. Kolayımıza geldiği için alttan geçiyoruz. Tehlikeyi bile bile göze alıyoruz. Biraz da kültürle ilgili. Üşendiğim için alttan geçiyorum.
Hamdi Karslı (Emekli): Merdivenler çok yüksek, yorulacağımı düşündüğüm için üstgeçidi kullanmayıp alttan geçiyorum. Yürüyen merdiven olursa, insanlar tarafından daha çok kullanılacağını düşünüyorum.
Selma Gültekin (Ev Hanımı): Alışkanlıklardan kaynaklı olarak üstgeçidi kullanmıyorum. Tabi olayın şöyle bir boyutu da var. Üst geçitler çok kullanışsız. Çoğu zaman alttan geçiyorum üst geçitleri, tercih etmiyorum.
Figen Yakacık (Hemşire) : Bazı semtlerde gerekliydi yapıldı, onu takdir ediyorum. Ama bana kalırsa bu alt ve üst geçitler yüzünden Ankara‘nın merkezi olan Kızılay tam bir teneke yığınına dönüştü. Meşrutiyet Caddesi ile Mithatpaşa Caddesi bu teneke köprüler yüzünden son derece çirkin görünüme sahip oldu. Ve ışın kötü tarafı, engelliler hiç düşünülmedi.
Haydar Aydın (Emekli): Emekli olduktan sonra bu üst geçidin altında çiçek satmaya başladım. 15 yıldır hurdayım çiçek satarak geçimimi sağlıyorum. Tek tük çıkar insanlar bu üst geçitten, onlar da genelde gençler. Yaşlılar hiç kullanamıyor zaten. Issız sessiz kimsede geçmiyor. Niye var bu üst geçitler anlamış değilim. Vatandaşa hizmet etmedikten sonra bir anlamı yok diye düşünüyorum.
Kemal Yıldız (İşletmeci): Bazı alt ve üst geçitler güvenli değil. Çeşitli asayiş olayları yaşanıyor. Normal şartlarda bile insanlar alt ve üst geçitleri kullanmıyorlar. Sonra da bir kaza olunca ya da görünce korkuyorlar ve o zaman alt ve üst geçitleri kullanmak akıllarına geliyor. Meşrutiyet Caddesi‘nde yapılan merdivenli üst geçidi bile kullanmayan insanlara ne diyebilirsiniz ki. Yetkililer üst geçidi daha cazip bir hale getirdiler, ama insanlar inatla altından geçiyor.
KALDIRIMLAR İŞGAL ALTINDA
Şehir Plancıları Odası Ankara Şube Başkanı Orhan Sarıaltun Ankara‘da uygulanan otomobil merkezli ulaşım politikaları ve yanlış mekansal düzenlemeler nedeniyle engelliler ve yaşlılar gibi hareket kısıtlılığına sahip yayaların kent merkezlerini kullanmasının neredeyse imkansız olduğunu söyledi.
Sarıaltun, üst geçitlerin kent merkezlerinde tercih edilmemesi gerektiğini belirterek, "Trafiği durduramadığınız yerlerde üst geçitler tercih edilir. Üst geçitler Konya Yolu, İstanbul Yolu, gibi çevre otoyollarında olur. Eğer çok gerekiyorsa sınırlı tercihte yapabilirsiniz, örneğin Sakarya Caddesi ve İzmir Caddesi‘ni bağlayan üst geçit doğru bir üst geçit. Ama Meşrutiyet Caddesi‘deki üst geçitler yanlış uygulamalar" dedi.
Kızılay ve Ulus gibi kent merkezlerinde üst geçit yapmanın yanlış olduğunu belirten Sarıaltun, geçiş önceliğinin yayanın hakkı olduğunu belirtti.
Varolan üst geçitlerin merdivenlerinde de ölçüsüzlük olduğunu belirten Sarıaltun, "Ölçüler ideal olanın ya altında, ya üstünde. O yüzden engelliler, yaşlılar ve hamilelerin kullanması oldukça güç" şeklinde konuştu.
Kaldırımların işgal altında olduğunu belirten Sarıaltun, "Ya Türk Telekom‘um kulübesi, ya TEDAŞ‘ın trafosu ya da büfeler çıkıyor karşımıza. Yaşam alanlarımızı daraltıyorlar. İnsan haklarına yaya haklarına aykırı bu tarz uygulamalar" dedi.
Ulaşımın bir bütün olduğunu, kentsel yaşamın sürekli geliştiğini ifade eden Sarıaltun sözlerini şöyle sürdürdü:
"Fakat biz bu gelişimden yararlanamıyoruz. 17 yıldır raylı sisteme kavuşamadık. 17 yıldır niye bekledik? Belediye ne kadar para harcadı bunun için herhangi bir açıklama yok. Bizlerin parasıyla yapıldı. Gökçek kendi cebinden vermedi. Bunun hesabını kimse sormuyor."
Kent merkezlerinde otopark uygulamasının da yanlış olduğunu ifade eden Sarıaltun, raylı sistem ve toplu taşımanın desteklenmesi gerektiğini belirtti. Avrupa ülkelerindeki kent merkezlerinde bulunan otoparkların daha pahalı olduğunu belirten Sarıaltun, amacın toplu taşıma araçlarının kullanılmasının desteklenmesi olduğunu söyleyerek, Türkiye‘de birilerinin ticari kaygıları nedeniyle sürekli kent merkezlerine otoparkların yapıldığını belirtti.
YAYA HAKLARI BİLDİRGESİ‘NE AYKIRI
Yaya üst ve alt geçitleri, genelde tüm yayaların hareketini zorlaştırmakta, özelde ise başta engelliler, yaşlılar, bebek arabalılar, hamileler, kalp hastalığı olanlar, fazla kilolular ve çocuklar olmak üzere çok büyük bir grubun ulaşım haklarını zorlaştırıyor ya da ellerinden alıyor.
Bu geçitlerin bazılarının yürüyen merdivenli olması tekerlekli sandalyelilerin bunları kullanamama durumunu değiştirmiyor. Bugün için, Kızılay‘daki ana caddelerden özürlüler için karşıdan karşıya geçmek neredeyse olanaksız hale gelmiş bulunuyor.
Oysa, Yaya Hakları Bildirgesi‘nde; "Genel kural olarak, yayalar, üst ve alt geçitlere zorlanamaz" denmekte. Diğer yandan, ülkemizin de imzalamak suretiyle ilkelerine katıldığı Avrupa Kentsel Şartı ise, "kentlerin, herkesin her yere erişebilirliğini sağlayacak şekilde tasarlanması gerektiğini" vurgulamakta. Yayaların sürekli alt ve üst geçitlere zorlanmaları, kent yaşamında istenmeyen çözümler.
Birkaç tane kalan ışık kontrollü hemzemin (düzayak) yaya geçitlerinde de karşıdan karşıya geçiş süresi yayalar aleyhine kısaltıldığından, genelde yayalar için, özelde de yaşlı ya da özürlü kişiler için bu geçitlerin kullanılabilmesi de alabildiğine zorlaşmış durumda.
Tüm kentlilere ait olan yaya mekanları; artan bir şekilde büfe, reklam panosu türü ticari kullanımlar ya da taşıtlarca işgal edilmekte. Yaya mekanları üzerindeki işgaller, yaya haklarının ihlal edilmesine, özürlü ve yaşlıların hareketinin kısıtlanmasına ve kentin çirkinleşmesine yol açmakta. Ayrıca, bir ulaşım altyapısı olan yava üst geçitlerinin içinin ve altlarının da mağaza ve dükkanlara dönüştürülmesiyle topluma ait olan alanlar, özel mülkiyete tahsis edilerek ticarileştirilmekte.
Pek çok mekansal, çevresel, ekonomik ve sosyal soruna yol açan ve kenti gün geçtikçe yaşanmaz kılan taşıt trafiğini rahatlatmaya yönelik geleneksel ulaşım politikalarından bir an önce vazgeçilmeli, kent merkezi için yaya ve toplu taşımacılığın ağırlıklı olduğu ulaşım politikaları uygulanmalı.
Kent merkezinde taşıt önceliği yerine yaya önceliği egemen kılınmalı, mevcut yaya bölgeleri ve yollarının yaygınlaştırılması ve iyileştirilmesi için bir an önce çalışmalara başlanmalı. Ankara için önemli bir kimlik ve yaşam mekanı olan yaya bölgelerinin tasarım ve uygulama çalışmaları, katılımcı ve bütüncül bir yaklaşımla ele alınmalı.
Kentlerin daha yaşanabilir olması ve sürdürülebilir bir ulaşım için mekânı ve çevreyi tüketmeyen ulaşım politikalarının uygulanması gerekmektedir.
