Cumhuriyet‘in 91. Yılını kutladığımız bu günde Cumhuriyet Devrimi‘nin yaşamımıza kattığı birçok değer yıpratılmakta ve yok edilmektedir. Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi olarak Cumhuriyetin Başkenti Ankara için de mekânsal ve ideolojik anlamda bu yıpratma, yozlaştırma ve yok etme uğraşlarının belki de en acımasız ve çirkin örneklerinden biri bugün 29 Ekim resepsiyonunun verileceği eski Başbakanlık Hizmet Binası, Yeni Cumhurbaşkanlığı Köşkü veya nam-ı diğer Kaçak Saraydır.
Bilindiği üzere Atatürk Orman Çiftliği (AOÇ) bizzat Mustafa Kemal Atatürk‘ün şahsi çabalarıyla başlattığı, bir ağacın bile yetişmediği, en kötü tarım koşullarına sahip olduğu bilinen bir arazi üzerine insanüstü bir emekle, toplumsal birliktelik ile kurulmuştur. AOÇ hem modern tarım tekniklerinin uygulama alanı hem de Ankaralılar için modern bir mesire alanı haline getirilmiştir. Bu alan esas itibari ile Cumhuriyetin kurulması ile özdeşleşen yeni insan, yeni mekan, yeni ülke yaratma çabası içerisinde yeniyi sembolize eden, kamusallık vurgusu ve modernleşmeyi öne çıkan değerleri ile tarihi, kültürel, doğal ve estetik özellikleri yoğun şekilde barındıran bir alandır.
Bir anlamda bir ütopya öyküsünün yaşandığı AOÇ‘de, bugün bir distopyanın yaşandığını görüyoruz.
AOÇ geçmişte Cumhuriyetin modernleşme çabasının en anlamlı ve özel değerlerinden olan kamusallığın ve ortak gönencin mekanda somutlaşmış halini temsil ederken, günümüzde ise bu alanda anılan tüm bu değerleri hiçe sayacak şekilde inşa edilen Kaçak Saray hukuk tanımazlığın ve otoriterleşmenin en önemli örneğini temsil etmektedir. Söz konusu kaçak binaya ilişkin "akıllı", "Selçuklu mimarisi" gibi betimlemeler iktidarın ideolojik bezemeleri olup, bizim ortak tarih, kültür ve kamusallıklarımızı hiçe sayan yapısı dolayısıyla herhangi bir şekilde akılla veya tarihle özdeşleşmesi mümkün değildir. Bu yapı şehircilik ilkeleri ve planlamanın rasyonelliğini tamamı ile reddeden bir süreç ürünüdür.
Alan tek kelime ile bir tek kişinin bireysel amaç, arzu ve hırsları uğruna yok edilmiştir. Bu durum öncelikle alanın Başbakanlık Hizmet Binası olarak başlayıp bugün Cumhurbaşkanlığı Sarayı (Kaçaksaray) olmasından da açıkça görülmektedir. Ayrıca yapı kapsamlı olarak planlanmamış, mekansal bütünlüğü olmayan bir düşünce ile tasarlandığı için zaman içerisinde öngörülen inşaat alanı parça parça sürekli artmıştır; günümüzde büyüklüğü ve bütünlüğü olmayan eklektik yapısı ile bir "ucubeye" dönmüştür. Bu tavır AOÇ özelinde temsil edilen kamusallık ve modernlik kurgusu ile taban tabana ters düşen otoriter bir tavrın mekanda somutlaşmasından başka bir şey değildir.
Öte yandan bu niteliksiz ucube yapının inşası için Cumhurbaşkanlığı bütçesi üzerinde başka hiçbir kurum ve Bakanlık (Milli Eğitim, Sağlık vb) özelinde yapılmayan bütçe artışı yapılmıştır. Gelişmiş ülkelerdeki birçok devlet yapısından kıyaslanamayacak kadar büyük olduğu görülen yapının inşası için büyük bir kamu kaynağı gereksizce harcanmıştır. Bütçenin emek kesimleri üzerine vergi, zam gibi araçlarla denkleştirilmeye çalışıldığı ülkemizde böyle bir inşaatın yapımı en kibar ifade ile sorumsuzluktur.
AOÇ‘nin önemi ve yapılan fiziksel, siyasal müdahalelerin bu önemle bağdaşmayan içeriğinden dolayı Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi olarak AOÇ‘yi öncelikli mücadele konularından biri olarak ele almakta ve alanda yapılan ve alanın kamusal değer ve özelliklerini hiçe sayan her türlü girişime karşı mücadele etmekteyiz. Bundan sonraki süreçte de Ankara‘nın en kıymetli alanlarından birisi olan AOÇ özelinde yapılacak kamusallığı hiçe sayan ve Ankara‘nın özgün tarihi, kültürel ve ekolojik değerlerini hiçe sayan girişimlerin karşısında olacağımızı kamuoyuna saygıyla duyuruyor ve bütün yurttaşları bu mücadeleye omuz vermeye çağırıyoruz.
Bu vesile ile gerçek manada halk için, halka ait bir cumhuriyet özlemlerimizle tüm meslektaşlarımızın ve yurttaşlarımızın Cumhuriyet Bayramı‘nı kutlarız.
Saygılarımızla,
TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi
