7 Haziran 2015 tarihinde yapılan Milletvekili Genel Seçimleri ardından Ahmet Davutoğlu 9 Haziran‘da 62‘nci Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin istifasını Cumhurbaşkanlığına sunduğu halde, Davutoğlu başkanlığındaki Bakanlar Kurulu 7 Haziran‘dan bugüne dek 10 alan hakkında kentsel dönüşüm ve gelişim alanı ilanı kararının altına imza atmıştır. Yeni hükümet kurulması için görevlendirmenin dahi daha dün itibariyle yapıldığı, koalisyon formülasyonları ile tekrar seçim, erken seçim tartışmalarının süregeldiği bu süreç içerinde belli ki AKP sermayeye verdiği sözü tutmak için bir telaş içinde. Öyle bir uğraş/telaş ki bu, dur durak bilmeden kamusal, kentsel, tarihi, doğal mekânlarımız, varlıklarımız bütünüyle sermayenin tekeline bırakılmaktadır.
AKP‘nin iktidarlığındaki 12 yıllık dönemde Türkiye‘nin başta büyükşehirler olmak üzere, kentsel ve kırsal mekan üzerindeki tahakküm, gerek sayısız kentsel dönüşüm/yenileme projeleri gerek büyük ölçekli projeler ve enerji projeleri ile mülksüzleştirme yoluyla ile yapılı çevre üretimi üzerinden inşaat sektörünün lokomotifinde ilerlemiş; kamusallıklarımız parça parça yok edilmiş, el konulmuştur.
AKP‘nin bu politikalarının, uygulamalarının sonucu toplumda Gezi hareketi ile, meydanlarda, mahallelerde, köylerde direnişle karşılık bulmuş ve en nihayetinde bu tepki temsili demokrasi ürünü seçimlere de yansımıştır. Baskıcı, anti-demokratik, totaliter yönetim anlayışı ile geçici olarak görev yapan 62. Dönem Hükümeti‘nin Bakanlar Kurulu alelacele, yangından mal kaçırırcasına Ankara‘da 9 tane olmak üzere toplam 10 tane önemli alan hakkında kentsel dönüşüm ve gelişim alanı kararı almıştır. Ancak, kentsel dönüşüm kararlarının 7 Haziran seçimleri sonrasında oluşturulacak olan yeni hükümetin plan, program, politikaları kapsamında karara bağlanması gerekmektedir, dolayısıyla bu kararların zamanlaması, önemi, kapsamı itibariyle ilkesizliğine özellikle dikkat çekmek isteriz.
23 Haziran 2015 tarihli Resmi Gazete‘de yayınlanarak ilan edilen Bakanlar Kurulu kararlarından iki tanesi İmrahor Vadisi boyunca uzanan alanda, Ankara‘nın çılgın kanal projesi olarak adlandırılan ancak tamamen vadinin yapılaşmaya açılması tahayyülü ile kentsel dönüşüm alanı ilan edilmiştir. Bu alanlar 1. Etap Mühye ve Karataş Kentsel Dönüşüm ve Gelişim alanı, 2. Etap Etap Mühye ve Karataş Kentsel Dönüşüm ve Gelişim alanları olmak üzere, iki alanın sınırlarına dahil tüm alanla birebir eş alanda Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi‘nin(ABBM) de onayladığı planlar bulunmaktadır. Meclisin onayladığı 1/25000, 1/5000 Nazım İmar Plan değişiklikleri ile 1/1000 uygulama imar planı değişiklerinin iptali için meslek odaları olarak, kamu yararını korumak adına dava açtığımızı hatırlatır; 7 Haziran 2015 tarihinde plan askı süresi biten, ABBM‘nin aynı alan için onayladığı bir plan değişikliğinin daha yapıldığını ve bu planın iptalini de yargıya taşıdığımızı belirtiriz.
Yerel yönetimce, alan kullanımına, yapılaşma biçimlerine, uygulamaya yönelik planların onaylanmasının akabinde merkezi yönetim tarafından alınan kentsel dönüşüm ve gelişim kararları birbiriyle çelişmektedir. Doğal yapısı sebebiyle mutlak korunması gerekli bir alanın kentsel dönüşüme konu edilemeyeceği gibi, imar mevzuatı çerçevesinde planlama kademelenmesi, bütünlüğü açısından da bu kararların sorunlu olduğunu, kentsel dönüşüm ve gelişim alanı adı altında sermayenin mekâna müdahale biçimlerinin kuralsızlaştırılmayı ve sınırsızlaştırmayı amaçladığını, hukuki kuralların baypas edilmeye ve İmrahor Vadisi‘nin yapılaşmaya açılması üzerinden siyasi çıkar çevrelerinin çeşitli pazarlıklar yapmaya çalıştığını ifade etmek gerekmektedir.
Ankara‘nın en önemli vadilerinden biri İmrahor Vadisi ve çeperine ilişkin bu kararların yanı sıra, yine aynı tarihli resmi gazetede yayınlanarak ilan edilen Çayyolu Kentsel Dönüşüm Alanı, Yakupabdal Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı ile bir yapbozun parçaları gibi birbirine eklenen güneybatı Ankara‘da yer alan 4 ayrı etap halinde Etimesgut ilçesi Fevziye Mahallesi ile Gölbaşı ilçesi Hallaçlı Mahallesi 1. Etap, Hallaçlı Mahallesi 2.etap, Hallaçlı ve Velihimmetli mahalleleri 3. Etap, Hallaçlı, Velihimmetli ve Çayırlı mahalleleri 4. Etap kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanları kararları alınmıştır. Tümüyle yapılaşmamış alanda, korunması gerekli alanda, kentsel dönüşümle kavramı ile bağdaşmayacak biçimde ve mevzuata aykırı olarak bu kararlar alınmıştır. Benzer şekilde 24 Haziran 2015 tarihli resmi gazetede yer alan Gaziantep Şahinbey ilçesi Mavikent kentsel dönüşüm ve gelişim alanı kararı alınmıştır.
Bu alanlara ek olarak, tarihi kent merkezi alanımız, Ulus için de 28 Haziran 2015‘te bir yenileme alanı kararı daha alınmıştır. Yakın zamanda kamuoyuna duyurduğumuz gibi Danıştay 14. Dairesi‘nce Bakanlar Kurulu‘nun 2010 yılı tarihli Ulus tarihi kent merkezi yenileme alanı kararı iptal edilmiş ve bu karara Başbakanlığın itirazları da reddedilmişti. Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planlarının da yürütmesi durdurulmuştur. İş bu bakanlar kurulu kararı ile yargı kararını etkisizleştirmek, yargıyı kamuyu aldatmak üzere yeni bir idari işlem gerçekleştirmiştir.
Özetle, her ne kadar Bakanlar Kurulunun hukuki olarak bu kararları alabilmesi mümkün olsa da, yeni hükümet halen kurulmamış iken bu kentsel dönüşüm kararlarının alınmasını etik bulmuyoruz, tüm bu kararların mevzuata, kamu yararına aykırılıkları bağlamında iptal edilmeleri talebiyle yargıya başvurduğumuzu kamuoyunun bilgisine sunarız.
TMMOB Peyzaj Mimarları Odası
TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi
