Geçtiğimiz günler kamuoyunda yer bulan İller Bankası‘nın tescilinin kaldırıldığı haberleri üzerine, Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve İller Bankası‘nın tescil durumu hakkında gerek kamuoyuna gerekse meslektaşlarımıza bilgi aktarımının faydalı olacağını düşünmekteyiz.
Ulus Tarihi Kent Merkezi hakkında ne yazık ki halen yürürlükte olan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.03.2013 tarih ve 490 sayılı kararı ile onaylanan "Ulus tarihi kent merkezi kentsel sit alanı 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planı" ve 14.10.2014 gün 1871 sayılı kararıyla onaylanan, "Ulus Tarihi Kent Merkezi 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı (KANİP), Plan Hükümleri ve Açıklama Raporunun" iptali ile bu planların dayanak kararları hakkında, başka bir deyişle uygunluğuna(!) hükmeden Ankara II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararlarının iptali için Odamız tarafından davalar açılmıştır.
Onaylanan Koruma Amaçlı Nazım İmar Planları için özetle: Kentsel Arkeolojik Sit alanına ilişkin herhangi bir çalışmanın yapılmadan bu alanlarda yapılaşmaya izin verilmesi; yetersiz analiz ve araştırmanın yapılması; sit alanları sınırlarının yanlış olması; geleneksel dokuya ilişkin izler ve yapılaşmalarla uyumsuz olması; yapılan envanter çalışmasına rağmen herhangi yeni tescil kararının önerilmemesi; korunması gerekli alanlardaki tamamen dokuyu bozacak kararları içeriyor olması; arazi kullanım kararlarının (ulaşım, kullanım, bölgeleme, yapılaşma kararlarının) birbiriyle çelişiyor olması gibi temelde tutarsız, ilkesiz, yıkıcı ve koruma ilkelerinden tamamen uzak ve mevzuata aykırı hususlar içermesi gerekçeleri ile iptal edilmeleri talep edilmiştir.
Bahsedilen her iki planda ve 28.10.2014 tarih ve 1101 sayılı meclis kararına esas, şu an askıda olan plan değişikliğinde de İller Bankası binasının, tescilli olduğu görülmektedir. Ancak 20.11.2014 tarihli Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı‘nın belediye meclisine sunulmak üzere Belediye Başkanlığı makamı hitaplı plan değişikliği önerisinde, Diyanet İşleri Bakanlığı‘nın Hergelen Meydanı Düzenlemesi ve Cami Projesi için İller Bankası Binasının tescilinin kaldırılması talebi olduğu ortaya çıkmıştır. İller Bankası Binasının tescilinin kaldırılması talebinin Ankara II. Nolu Kültür Varlıkları Koruma Kurulu‘nun gündemine en kısa sürede alınacağı kanaatindeyiz.
Erken Dönem Cumhuriyet (1937) mimarisi örneklerinden biri, Mimar Seyfi Arkan tarafından tasarlanan, Atatürk Bulvarı‘nın bir parçası ve kentsel bellek öğesi olması itibariyle tarihi ve kültürel değeri ile İller Bankası Binası‘nın kuşkusuz korunması gerekmektedir. Bu bağlamda, Koruma Kurulu‘nun İller Bankası binasının tescilini kaldıracak bir karara imza atmayacağını temenni ederiz. Fakat son zamanlarda Ulus Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı, AOÇ alanlarının sit derecelerini değiştiren/düşüren kararlara imza atan Kurul‘un "koruma kurulu"olarak değil "hükümetin kurulu" gibi AKP‘nin tarihi, kültürel varlıklarımıza dair müdahalelerinde kolaylaştırıcı olarak rol oynaması nedeniyle de kültürel miraslarımızın tamamının tehdit altında olduğu açıkça görülmektedir.
Bu olayı önemli kılan merkezi ve yerel yönetimin ne kadar büyük bir aymazlık içinde olduğunun göstergesi olmasıdır. Ankara‘da yaşanan dönüşüm süreçlerinde ve betonlaşma teröründe sermayenin git gide daha fazla kamusal alanlara saldıracağı tahminini daha önce ortaya koymuştuk. "Kentin tarihi, kültürel, toplumsal kimliğini korumak" anlayışı ve görevini çoktan terk eden Ankara Büyükşehir Belediyesi, tarihi, mimari değerlerinden ötürü tescilli yapıları korumak yerine yıkıcı projelerine dâhil etmekte herhangi bir çekince görmemektedir.
Koruma ilkelerinden uzak, sermaye ve iktidarın talimatıyla kararlar üreten Koruma Bölge Kurulu‘nun İller Bankası binasının tescilini kaldırmak gibi talihsiz, yanlış bir karara hükmetmeleri halinde Odamız mücaledesini sürdürecek ve hukuki müdahalede bulunacaktır.
Ankara II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu üyelerine rahmetli hocamız Prof. Dr. Raci Bademli‘nin müellif olduğu ve "Bademli Planı" olarak bilinen Ulus Tarihi Kent Merkezi Koruma-Islah İmar Planı kararlarını, ilkelerine, gözettiği değerlere ve önerdiği kentsel koruma programına bağlı kalınması hususunda, gerekli hassasiyeti göstereceklerini umut ediyoruz.
TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi
