Antik çağlardan beri, kentsel dokunun ve kentin kültürel öğesi olarak kent kimliğinin önemli bir parçası olan statlar, en temel tabiriyle çeşitli spor etkinliklerinin yapıldığı mekanlar olarak tanımlanabilir. Bu basit tanımın ötesinde sporun çok boyutlu bir olguya referans vermesi nedeniyle, statlar da farklı toplumsal değerleri içerisinde barındırmaktadır. Öyle ki, kentin fiziksel belleği olan tüm yapılar gibi statlar da, kendi dönemi kültürü ve toplumuna ilişkin izler taşımaktadır. Bu nedenle, bu tür mekanlara ilişkin bir değerlendirme yapıldığında, kendisine referans veren yapının fiziksel özelliklerinin ve mekansal konumunun yanında kent için ne anlama geldiği de düşünülmelidir:
- Stadyum, ekonomik ve sosyo kültürel gelişmişlik düzeyinin ve siyasal yönelimlerin mikro ölçekte yaşandığı diğer kamusal alanlar gibi kentin mikro ölçekte temsili, yansımasıdır.
- Stadyum, mekansal olarak bir kentin kalbini oluşturan en önemli kamusal kullanımlardandır. Tarihsel olarak antik çağlarda agora, tiyatro gibi kentin kamusal kullanımları ile birlikte kent merkezini tanımlayan bu yapılar, endüstri kenti sonrası modern çağlarda da ulaşım olanaklarının yüksek olduğu kent merkezlerinde, tren garları ve kentin diğer kamusal yapıları ile komşuluk ilişkileri gözetilerek konumlandırılmıştır. Stadyumlar kenti tanımlayan yapılar içerisinde kentle birlikte anılır olmuşlardır. Berlin Olimpiyat Stadı (Berlin), San Siro (Milano), Nou Camp (Barcelona), Maracana (Rio de Jenario) gibi toplumsal belleklerdeki statlar kentlerle birlikte anılan örnekler arasında ilk akla gelenlerdir.
- Stadyumlar; yaşayan bir organizma gibi, yaşanan değişimlere rağmen kendi özgün karakterini devam ettirebilen, yaşanan değişimleri kendi bünyesinde sentezleyerek gelecek kuşaklara taşıyabilen, kentin ve kent halkının hafızasında iz bırakan temel sembollerdendir. Bu nedenle stadyumların kent belleği içerisindeki sembolik anlamı ve değeri önemsenmeli, mekana ilişkin liberal açgözlülüğün kurbanı edilmemelidirler. Ayrıca, kent merkezlerinin önemli kamusal açık alanlarından olan statların neoliberal dönüşüm projeleri ile kent merkezlerinden kopartılarak, kentin saçaklarında konumlandırılması yaklaşımı yalnızca kent belleğine yapılan bir saldırı değil aynı zamanda, bu alanların kamusallığının içini boşaltan bir müdahale biçimidir.
- Statlar, kent meydanları gibi kentin önemli toplanma alanlarından biridir. Deprem riskinin güncelliğini hala koruduğu ülkemizde, olası afet durumlarında, diğer açık kamusal alanlar gibi stadyumların ne kadar önemli olduğu aşikardır.
Stadyumlara ilişkin yapılan bu değerlendirmeler çerçevesinde, kent merkezindeki sosyal/kültürel/sportif etkinliklerin mekanı olan statların merkezden yalıtılarak kentin çeperlerine konumlandırılması kabul edilemez bir durumdur. Bu nedenle, kent merkezinde kalmış statların, bir dönüşüm projesine konu edilmesi durumunda, konunun basit bir kar elde etme problematiğinden öte, alanın kentin diğer kamusal kullanımları ile birlikte değerlendirilerek, bütüncül bir planlama çalışması çerçevesinde yapılması daha uygun olacaktır.
Cebeci Stadı konum olarak incelendiğinde kent ölçeğinde ve mahalle ölçeğinde hizmet edebilecek avantajlı bir konumda yer almaktadır. 12 Ekim 1922‘de Anadolu Sanat Karan Gücü ile Talimgah Gücü arasında Ankara‘nın ilk resmi futbol maçı oynanmıştır. Ayrıca Cebeci stadı Jansen‘in 1928 tarihli Ankara‘nın kent planında da spor meydanı olarak yer almıştır.
Ancak stadın yukarıda bahsedilen tarihsel önemi ve bu avantajlı konumu bugün kamusal hizmetler sunmak amacıyla değerlendirilmek yerine belirli kesimlerin kar hırsına kurban edilmek istenmektedir. Bugün Cebeci stadı yıpranmışlığı bahane edilerek yıkılıp yerine Alışveriş Merkezi, konut vs. yapılmak istenmektedir. Ancak bilinmelidir ki AVM‘ler kent kültürünü ve ekonomisini sömüren birer öğütücüden başka bir şey değildir. AVM‘ler aracılığı ile küçük esnafın ekonomik pazarı daraltılmakta, büyük inşaat yapıları ile kentin kaynakları heba edilmektedir. Ve ne büyük bir tesadüftür ki bugünlerde Ankara‘nın ilk alışveriş merkezlerinden birisi olan Atakule yıkılmaktadır. Çünkü her AVM sürekli yenisi yapıldığı için yapıldığı andan itibaren ölmektedirler. Yani her AVM kentimizde meydana gelen ölü doğumdur.
Kentin merkezi sayılabilecek bir konumunda yer alan Cebeci stadının kamusal hizmetler doğrultusunda değerlendirilmesi kültürel, ekonomik ve tarihsel anlamda büyük önem arz etmektedir. Çünkü statlar kent kültürüne değer katan en önemli unsurlardır. Bu yüzdendir ki Avrupa Kentlerindeki birçok ünlü kulübün stadı bulundukları kentin içerisinde, merkezinde yer almaktadır. Bu ülkeler hem futbolun hem5 de genelde spor kültürünün gelişmiş olduğu ülkelerdir. Bu durum esas itibari ile statların kent ve spor kültürü için ne kadar önemli ve değerli olduğunun göstergesidir. Statlar kenttin çeperlerine atılacak herhangi bir fiziki unsur değildir. Aksine bugün sportif başarıları ile gündemde olan Barcelona, Chealsea, Milan gibi birçok klübün stadları kentin merkezinde yer almaktadır.
Sportif ve kültürel olarak gelişmiş kentlerde yaşamak için yapmamız gereken stadları kent dışına itmek değil, sporu yaşamımızın her anına katmak ve sporla beslenen kent mekanları üretmektir.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi
