Hem Bakan Faruk Özak hem de Başkan Kadir Topbaş deprem ve diğer doğal afetler karşısında mevcut yapıların güçlendirilmesi ya da yenilenmesi gerektiği ve bunun için halen Meclis’te ilgili komisyonda görüşülen Dönüşüm Alanları Yasa Tasarısının bir an önce yasalaşmasının şart olduğunu ileri sürmekteler. Dönüşüm Yasasının kentsel dönüşümün önündeki mülkiyetten kaynaklı sorunları aşacağı ve böylelikle depreme dayanıksız zayıf yapıların kolaylıkla yenileneceği iddia edilmekte.
Ancak, bu yaklaşım bir yandan kentlerin inşasında merkezi ve yerel yönetimlerin politika geliştirme, uygulama ve denetleme alanlarındaki kamusal sorumluluklarını gizlerken, diğer yandan meslek odalarının, sivil toplum kesimlerinin ve yenilemeye ihtiyaç duyan yapılarda yaşayan halkın rant amaçlı tasfiyeyi öngördüğü gerekçesiyle itiraz ettikleri bir Yasa Tasarısını tartışmadan topluma kabul ettirmeye çalışmaktadır.
1999 Marmara Depremi, Düzce Depremi, Konya’daki Zümrüt Apartmanı ve son olarak Zeytinburnu faciasında, yerleşme politikalarının oluşumundan yıkılan binaların yer seçimine ve inşa sürecine kadar kamu otoritesinin yadsınamaz sorumlulukları vardır. Sorumluların yargı önüne çıkarılmasını sağlayacak yasal düzenlemeler noktasında depreme karşı önlemler almakta sessiz kalan yetkililer, konu Dönüşüm Yasa Tasarısı olunca deprem gerçeğine ilgi göstermekte ve Tasarıyı tek çözüm olarak sunmaktadırlar.
Ne var ki, bir süredir Meclis gündeminde tutulan Dönüşüm Alanları Yasa Tasarısı piyasa mekanizmasını işler kılma dışında yapı kalitesi yetersiz binaların dönüşümüne yönelik ciddi hiçbir çözüm modeli sunmamaktadır. 11 Ekim 2006 tarihinde Odamızca yapılan ve 15 Kasım 2006 tarihinde TUPOB tarafından yapılan basın açıklamaları ile Kentsel Dönüşüm Yasa tasarısını irdelemiş ve tasarının neler getireceği açıklanmıştı. Tasarı ile belediyelere, bütün ya da ayrı ayrı parçaların toplamı en az 5 hektar olan bir alanı dönüşüm alanı ilan etme, üst ölçek plan kararlarına bağlı kalmaksızın alan dahilinde yeni yapılaşma kararları alma ve yerleşimcilerden gelecek olası itirazları deprem, afet gibi olağanüstü koşullar için Bakanlar Kurulu’nun yetkisinde olan “acil kamulaştırma” kapsamında değerlendirme hakkı verilmekte. Ancak, Belediyelere olağanüstü yetkiler vermesine karşın yapıların nasıl dönüşeceği ve mevcut yapılar içerisinde yaşayan halkın yeni yapılara nasıl geçeceği konusunda bir model önerilmemekte; süreç özel sektörün piyasa mekanizması çerçevesinde işleyişine bırakılmaktadır. 5393 sayılı Belediyeler Yasası ve 5366 sayılı yasa kapsamında yapılan kentsel dönüşüm uygulamaları ile toplumsal sonuçları şimdiden ortaya çıkmaya başlanan piyasa merkezli dönüşüm modeli, dönüşüm ihtiyacını değil rant paylaşımını esas aldığı açıkça göstermektedir. Ve ne acıdır ki, yetkili otoriteler yıkımların sebepleri ve sorumlularını sorgulamak yerine, vuku bulan bu tür yıkımları, kentsel rantı piyasaya peşkeş çekme niyetlerine sebep olarak gösterebilmekte, kamuoyunu yanlış bilgilendirmekten hiç çekinmemektedirler.
Bu gerçeklere rağmen merkezi ve yerel düzeyde yetkililerin Zeytinburnu’nda yaşanan faciayı kamunun sorumluluklarını yadsıyarak Dönüşüm Alanları Yasa Tasarısının çıkarılmamasına bağlamalarını iyi niyetli bir yaklaşım olarak değerlendirmek mümkün değildir. Deprem ve doğal afetler karşısında en etkili mücadele aracı olan kamu yararı ve sosyal adalet merkezli bütüncül planlama süreçlerini dışlayan yetkililer, yoksulları kentlerden tasfiye edecek ve kentsel rantları bir grup çevrenin eline bırakacak Dönüşüm Yasa Tasarısını kanunlaştırmak için Zeytinburnu’nda yıkılan binayı topluma karşı bir sopa olarak kullanmaktadırlar.
TMMOB Şehir Plancıları Odası olarak, deprem ve doğal afetler gerçeği karşısında kentlerimizin yenilenme ihtiyacının kentsel rantları bazı çevrelere aktarma ve kamunun sorumluluklarını gözden kaçırma amaçlı kullanılmasına karşı mücadele edeceğimizi kamuoyuna saygıyla duyururuz.

TMMOB Şehir Plancıları Odası
Yönetim Kurulu