MARDİN ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ`NE
Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 08.10.2015 tarihinde onaylanan, Mardin Çevre Ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından 28.10.2015 askıya çıkarılan Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkâri Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı plan hükümlerinde değişiklik kapsamı; 8.3.4.13. no.lu Plan hükmü maddesinde belirtilen 50 ha alan şartının; Plan bölgesi bütününde alt ölçekli planların yapılabilmesi için gerekli olan 50 ha`lık alan oluşturulması koşulunun sağlanamaması ve tarımsal toprak niteliğinin düşük olduğu alanlarda ilgili kurum ve kuruluşların uygun görüşlerinin alınarak Organize Sanayi Bölgesi niteliğinde olacak şekilde sanayi gelişiminin desteklenmesi amacı ile 10 hektara kadar düşürülmesi olarak belirtilmiştir.
Plan hükmünde yapılan değişikliğe konu madde 8.3.4.13`de belirtilen sanayi alanlarının ancak doğal-yapay eşikler göz önünde bulundurularak organize sanayi alanı olarak, 50 ha`lık minimum alan şartı ile yapılabiliyorken sanayi alanı oluşturma şartının minimum 10 ha`lık alana küçültülmesi bütüncül plan kararları içeren 1/100.000 ölçekli plan kararlarına aykırı bir uygulamadır. 1/100.000 ölçekli plan kararları bütüncüllük ilkesi çerçevesinde parçacıl sanayi üretimini öngören bir uygulamayı esas almamalıdır.
Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı- Çevre Düzeni Planı Plan Açıklama Raporu, 1.1 İlkeler 1.1.1 Koruma İlkeleri` nde; "1. Planlama bölgesinde var olan tüm doğal ve kültürel değerler korunacaktır." ile 1.2 Planın Amaç ve Kapsamı 1.2.1 Amaç`ında; " Mardin, Batman, Siirt, Şırnak ve Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı çalışması 2040 yılını hedef alarak; bölgenin tarihi, kültürel ve doğal değerlerini koruma-kullanma dengesi gözetilerek sürdürülebilir kalkınmasını amaçlamaktadır." yer almakta olup madde 8.3.4.13`de yer alan plan hükmünde yapılan değişiklik doğal değerlerin sürdürülebilirlik ilkelerini de içeren 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının kararları ile çelişmektedir. Oysaki bu planın amacı sanayi alanları hükümlerinin 8.3.4.1 - 8.3.4.2 -8.3.4.3- 8.3.4.4- 8.3.4.5-8.3.4.6-8.3.4.7-…8.3.4.17 maddelerinin de anlaşılacağı üzere altyapısı tamamlanmış ( arıtma tesisi vs.), çevre kirliliği yaratmayan aynı zamanda da aynı nitelikteki sanayi türlerinin de bir araya getirilmesini esas almıştır.
Plan hükmünde istenen minimum 50 ha alan gerekli çevre tedbirleri alındıktan ve fizibilite çalışmaları yapıldıktan sonra aynı türden sanayi tesislerinin bir arada olmasına olanak sağlamaktadır. Plan değişikliği ile öngörülen minimum 10 ha sanayi alanı şartı ile aynı türden sanayilerin bir arada yapılamayacağı açıktır. Çünkü sanayi kullanıma ilişkin talepler, minimum şartı sağlayabilmesi akabinde değerlendirilip 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı değişikliği ile kesinleşecektir. 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının kişilerin menfaatine yönelik talepler ile değişmesi anlamını taşımaktadır. Zira plan hükmü değişikliği ile birlikte yapılan "Mardin İli, Midyat İlçesi, Barıştepe Köyü, Şıngela Mevkiinde, Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı N 46 nolu Plan Paftasında, "Tarım Arazisi" ve "Doğal Karakteri Korunacak Alan" sınırları içerisinde kalan yaklaşık 10 hektarlık alanın "Sanayi Alanı" kullanımına dönüştürülmesi" ile ilgili plan değişikliği bunun bir kanıtıdır. Tuğla Fabrikası için yapılan bu plan değişikliğini incelediğimizde; Bahse konu plan değişikliği alanının genel itibari ile, Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı N 46 nolu Plan Paftasında, "Tarım Arazisi" ve "Doğal Karakteri Korunacak Alan" sınırları içerisinde yer aldığı görülmektedir. Zira, 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında; 4.54. Doğal ve Ağaçlık Karakteri Korunacak Alanlar: Kayalık-taşlık, makilik-fundalık-çalılık, plaj-kumsal, sazlık-bataklık, kanyon ve benzeri doğal, ekolojik, topoğrafik, jeolojik, yerel bitki örtüsü ve silüet gibi özelliklere, tarımsal değerlere sahip olan ve bu planın ilkeleri ve nüfus kabulleri doğrultusunda, bu planla yapılaşmaya kapatılması öngörülen alanlardır." olarak tanımlanmıştır. Bu kapsamda N46 paftasında yapılan plan değişikliğinin mevzuata 1/100.000 Çevre Düzeni Planı Plan Hükümlerine aykırı olduğu açıkça görülmektedir.
ÇDP Plan Hükümleri Doğal ve Ağaçlık Karakteri Korunacak Alanların hükümleri madde 8.3.25.`da "Bu alanlarda doğal bitki örtüsü, topoğrafya ve silüetin korunması esastır. Bu alanların özel mülkiyete konu olması durumunda; herhangi bir kadastral yola cephesi olan parsellerde, başka bir sınırlama ve koruma kararı yoksa, yüksekliği 2 katı, büyüklüğü 150 m2`yi aşmayan, çiftçinin barınması amaçlı tek yapı ve tarım hayvancılıkla ilgili yapılar yapılabilir. Bu alanlarda emsal E=0.05`tir. Bir parsel üzerinde müştemilat ve tarımsal amaçlı yapılar hariç, birden fazla yapı yapılamaz. Müştemilat binaları, belirlenmiş olan inşaat alanına dahil edilir. Bu alanlarda ağaçlık dokunun korunması esastır. Hangi amaçla olursa olsun ağaç kesimi yapılamaz." hükmü ve Çevre Düzeni Planı Plan Açıklama Raporu, 1.1 İlkeler 1.1.1 Koruma İlkeleri` nde; "1. Planlama bölgesinde var olan tüm doğal ve kültürel değerler korunacaktır." ile 1.2 Planın Amaç ve Kapsamı 1.2.1 Anaç`ında; " Mardin, Batman, Siirt, Şırnak ve Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı çalışması 2040 yılını hedef alarak; bölgenin tarihi, kültürel ve doğal değerlerini koruma-kullanma dengesi gözetilerek sürdürülebilir kalkınmasını amaçlamaktadır." yer almaktadır. Çevre Düzeni Planı Plan Hükümleri tanımlar kısmında "4.33. Tarım Arazisi: 5403 sayılı "Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu" uyarınca toprak, topografya ve iklimsel özellikleri tarımsal üretim için uygun olup, hâlihazırda tarımsal üretim yapılan veya yapılmaya uygun olan veya imar, ihya, ıslah edilerek tarımsal üretim yapılmaya uygun hale dönüştürülebilen arazilerdir." olarak tanımlanmıştır. ÇDP Plan Hükümleri Madde 8.3.8.9.`da "Tarım alanlarında uygulamalar bu plan ile verilmiş olan yapılanma koşullarını aşmamak kaydıyla, 3194 sayılı İmar Kanunu; "Plansız Alanlar Yönetmeliği´nin 6.bölüm`ünde belirtilen esaslara göre yapılır." hükmü, Madde 8.3.8.1.`de "Bu kapsamdaki tarım arazileri, 5403 sayılı "Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu" ve ilgili yönetmeliğinde tanımlanan tarım arazileri sınıflarına ayrılmamış olup tarım arazilerinin sınıflaması, ilgili kurum ya da kuruluşlarca yapılacaktır. Tarım Alanlarında yapılacak ifraz işlemlerinde 5403 Sayılı Kanun ve bu kanuna istinaden çıkarılmış yönetmelik hükümleri uyarınca işlem yapılacaktır." hükmü yer almaktadır.
Bu hükümler birlikte değerlendirildiğinde; Mardin, Batman, Siirt, Şırnak ve Hakkâri Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı çalışması 2040 yılını hedef alarak; bölgenin tarihi, kültürel ve doğal değerlerini koruma-kullanma dengesi gözetilerek sürdürülebilir kalkınmasını amaçlamaktadır. Planlama bölgesinde var olan tüm doğal ve kültürel değerlerin korunması esastır ve Doğal ve Ağaçlık Karakteri Korunacak Alanlarda doğal bitki örtüsü, topoğrafya ve silüetin korunması gerekmektedir. Doğal Ağaçlık Karakteri Korunacak Alanlar, bu planla yapılaşmaya kapatılması öngörülen ancak, çiftçinin barınması amaçlı tek yapı ve tarım hayvancılıkla ilgili yapıların yer alabileceği alanlar olduğu, ayrıca alan Tarım Arazisini kapsadığından Tarım Arazilerinin; Tarımsal Amaçlı Korunması gerekmekte olduğu, söz konusu Plan Değişikliği Açıklama Raporunda ilgili kurumlardan uygun görüş alınmış olduğu belirtilmiş olsa dahi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Doğal değerleri korumaya yönelik üst ölçek plan kararları içerdiğinden ve bu değerlerin sürdürülebilirliği söz konusu olduğundan "Tuğla Fabrikası ile ilgili Plan Değişikliği" nin 1/100.000 ölçekli Plan Kararlarına aykırı bir uygulama olduğu görülmektedir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının yaptırdığı ve onayladığı fiziki planlardan olan Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı- Çevre Düzeni Planı Plan Açıklama Raporu, 1.1 İlkeler 1.1.1 Koruma İlkeleri` nde; "1. Planlama bölgesinde var olan tüm doğal ve kültürel değerler korunacaktır." ile 1.2 Planın Amaç ve Kapsamı 1.2.1 Amaç`ında; " Mardin, Batman, Siirt, Şırnak ve Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı çalışması 2040 yılını hedef alarak; bölgenin tarihi, kültürel ve doğal değerlerini koruma-kullanma dengesi gözetilerek sürdürülebilir kalkınmasını amaçlamaktadır." yer almaktadır. Ancak yapılan "1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği" ile Noktasal Sanayi Üretimine gidilmekte olup Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yaptırılıp onaylanan 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının Koruma ilkelerine ve Sürdürülebilir Kalkınma ilkelerine aykırı bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ayrıca Anayasanın 17. Maddesi ile 56. Maddesi genel itibari ile "Herkesin, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahipliliği" ile "yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahipliliği" içermektedir. Yapılacak plan değişikliği Anayasanın bu maddelerine aykırı bir uygulama olmakla birlikte aynı zamanda tarafların, eşitlik temelinde ve ortak fakat farklılaştırılmış sorumlulukları ve kapasiteleri doğrultusunda, insanlığın bugünkü ve gelecek nesillerin yararı için iklim sistemini koruması gerektiğinin altını çizen "Kyoto Protokolüne" de aykırı bir uygulama olacaktır.
Çevrenin Sürdürülebilirliği ilkesi gereği, ekolojik dengenin korunması, Sürdürülebilir, sağlıklı bir dengenin kurulması gerekmekte olup; sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre oluşturulurken, milyonlarca yıldır devam eden ekolojik dengenin bozulmasına ve yine milyonlarca yıldır var olan tabii güzelliklerin gelecek kuşaklara en verimli bir şekilde devredilmesine özen gösterilmesi gerekmektedir. Bunun için de, bu çalışmaların gerçekçi fizibilite çalışmalarına dayanması gerekir. Ancak, "Sürdürülebilir Çevre" kavramının kamu idareleri tarafından sadece bir temel ilke olarak kabul edilmesi yeterli olmayıp, bu ilkelerin kamu idareleri tarafından özümsenerek, yapılacak "1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ve Plan Hükmünde Yapılan Değişiklik" gibi uygulamaların, Çevreye vereceği tahribat ve korunması gereken değerler göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Sürdürülebilirlik kavramı Kamu idareleri tarafından temel bir politika olarak kabul edilmelidir.
Bu kapsamda Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkâri Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında yapılan değişiklikle tarım alanlarında min. 10 hektarlık alan kullanımı şartının bölgenin tarımsal potansiyelini ve ekolojik dengesini zarara uğratacak bir karar olduğu yazımızda ayrıntılı açıklanmış olup; söz konusu plan değişikliğinin; Genel Şehircilik İlkelerine, Planlama esaslarına ve İmar mevzuatına aykırı olduğu, bu nedenle değişikliğin iptal edilmesi husussunda;
Gereğinin yapılmasını arz ederim
