ÇED raporu hazırlanması, etüt ve proje, harita ve kadastro, plan, imar uygulama, tasarım, denetim, teknik şartname hazırlanması gibi teknik, mali, hukuki veya benzeri alanlarda danışmanlık hizmetleri veya niteliği itibariyle kapsamlı ve karmaşık olan özel uzmanlık ve deneyim gerektiren benzeri alanlarda danışmanlık hizmetlerini içeren “Danışmanlık Hizmet Alımı ıhaleleri Uygulama Yönetmeliği” 26 Kasım 2002 tarih ve 24948 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olup, 01.01.2003 tarihinde yürürlüğe girecektir. Anılan yönetmelik eki olarak, “Standart Formlar”, “Danışmanlık Hizmet Alımı ıhalelerinde Uygulanacak Tip Ön Yeterlilik şartnamesi”, “Danışmanlık Hizmet Alımı ıhalelerinde Uygulanacak Tip ıdari şartname”, “Danışmanlık Hizmet Alımları Tip Sözleşmesi” de yayımlanmıştır.

Yönetmelik danışmanlık hizmet ihalelerinde uygulanacak esas ve usulleri düzenlemektedir. ıhaleyi yapacak idare öncelikle iş tanımını belirlemektedir. ıhale yapılmadan önce idare tarafından, yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre ihtiyaç konusu danışmanlık hizmet alımının yaklaşık maliyetini tespit etmektedir. Yaklaşık maliyet hesabında kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenmiş fiyatlar, aynı veya benzer hizmetlerdeki fiyatlar ve meslek odalarınca belirlenmiş fiyatların esas alınması hükme bağlanmıştır.

Yönetmeliğe göre, idareler tarafından ihale dokümanları hazırlanarak, ön yeterlilik şartnamesi düzenlenmektedir. Ayrıca, idarelerin hizmetin teknik ayrıntılarını ve şartlarını gösteren bir teknik şartname hazırlama yetkisi de yönetmelikte yer almaktadır. ıhale onayının alınmasından sonra ihale komisyonu kurulmaktadır. ıdare, ihale komisyonu; biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla, idare personelinden en az dört kişinin, genel ve katma bütçeli kuruluşlarda maliye memurunun, diğerlerinde ise muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir personelin katılımıyla, tek sayı olmak üzere en az beş kişiden oluşacak şekilde belirleyecektir.

Yönetmeliğe göre, ihale ilan edilmekte ve ön yeterlik dokümanı düzenlenmektedir. Ön yeterlik başvuruları yönetmelik hükümleri uyarınca sunulduktan sonra komisyon tarafından değerlendirilmektedir. Ön yeterlik değerlendirme kriterleri ise; mali kapasite (10-30 puan), genel hizmet deneyimi, özel hizmet deneyimi, personel durumu , ekipman durumu ve kalite yönetim sistemi belgesinin değerlendirildiği teknik yetenekten (70-90) oluşmaktadır. Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler arasında, gerçek kişi olması durumunda, ihaleye ilişkin ilk ilanın yapıldığı yıl içinde alınmış ilgili meslek odası belgesi istenmektedir. Yönetmelikte ihale konusu hizmet veya hizmetin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer usullerle gerçekleştirilen, teçhizat, ekipman, mali güç ve uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından benzer özellik taşıyan hizmetler benzer iş olarak tanımlanmakta ve ihaleye gireceklerden son beş yıl içinde yurt içinde veya yurtdışında kamu veya özel sektörde sözleşme bedelinin en az %70’i oranında gerçekleştirdiği idarece kusursuz kabul edilen ihale konusu iş veya benzer işlerle ilgili deneyimini gösteren belgelerin istenilmesi zorunluluğu getirilmektedir.

Yönetmeliğe göre, ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda listeye girmeye hak kazanan adaylar belirlenmekte ve ihaleye davet edilmek suretiyle ikinci aşamaya geçilmektedir. ıhaleye davet edilenlerden mali teklif ve teknik teklif sunulması istenmekte ve teklifler değerlendirilmektedir. Öncelikle teknik teklif, işin sonraki yıllardaki etkisi, hizmetin alınmasından sonra ortaya çıkabilecek kayıp ve zararlar, sözleşme öncesi koşullar, danışmanlık hizmetinin alınmaması neticesinde oluşabilecek kayıplar, hizmetin karmaşıklığı ve özellikli olması, hizmetin birden fazla disiplinini bir arada çalışmasını gerektirmesi, çevresel ve toplumsal etkileri içeren kriterler açısından puan verilmekte, puanı uygun olanların mali teklifi açılmaktadır. Teknik ve mali toplam puanlar sonucu yönetmelik gereği ihale karara bağlanmaktadır.

Görüldüğü üzere, Kamu ıhale Kanunu ve yönetmelikleri uyarınca ilgili diğer mevzuatta ihalelerle ilgili hükümler geçersiz olmakta ve ihaleye katılımda istenen belgeler arasında “Yeterlik Belgesi” sayılmadığı için, yeterlik belgesinin (karne) geçerliliği kalmamaktadır.

Bayındırlık ve ıskan Bakanlığı’nın 2003 yılında yürürlüğe girmesi gereken Kamu ıhale Kanunu’nu bir yıl ertelemek için kanun taslağı hazırladığına ilişkin haberler basında yer almaktadır.

ODAMIZIN DANIŞMANLIK HİZMET ALIMLARI YÖNETMELİK TASLAKLARIYLA İLGİLİ GÖRÜŞLERİ

TMMOB Odamızdan, Kamu İhale Kurumu tarafından hazırlanan “Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği Taslağı”, “Danışmanlık Hizmet Alımı İhalelerine Ait Ön Yeterlik Şartnamesi Taslağı” ile “Danışmanlık Hizmet Alımı İhalelerine Ait İhale Şartnamesi Taslağı”nın incelenerek bildirilmesini istedi. Odamız tarafından incelenen taslaklar hakkında aşağıda kısaca belirtilen görüş ve öneriler oluşturuldu:

Söz konusu yönetmelik ve şartnamelerin planlama mesleğinin gelişmesine, iyileştirilmesine bir katkıda bulunmayacağı, uygulanmasında mesleğimiz ile ilgili problemler yaratacağının düşünüldüğü,
Taslaklarda planlama hizmetleri ile diğer mimarlık ve mühendislik hizmetlerinin “danışmanlık“ olarak tanımlanmasının bilimsel, teknik olmadığı ve diğer mevzuatla çeliştiği,
Planlama, mühendislik ve mimarlık hizmetlerinde niteliğin arttırılmasının sadece Kamu ıhale Kanunu ile mümkün olmayacağı, konunun diğer mevzuatlarla bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiği,
Odamızın bugüne kadar nitelikli planların üretilmesine bir katkısı olmayan, meslektaşlarımız arasında haksız rekabete neden olan, kamu ve özel sektör arasında eşitsizlik ve dengesizlik yaratan, meslekte tekelleşmelerin önünü açan, yeterli ve nitelikli planlama eğitimi almayan farklı mesleklere imar planı yapma yetkisi veren “ımar Planlarının Yapımını Yükümlenecek Müellif ve Müellif Kuruluşlarının Yeterlilik Yönetmeliği”nde yer alan yeterlilik belgesi (karne)nin kaldırılmasının yerinde olacağı, ancak yeni düzenlemelerin önceki yasa ve yönetmeliklerden daha ileri niteliklere sahip olması gerektiği,
Kanun ve yönetmeliklerde, ihalelerin yabancılara açılması sonucu yabancı sermaye şirketleri ile ilgili olarak ülkemizin koşulları, mimarlık, mühendislik ve şehir planlama mesleğinin durumu ile “mütekabiliyet esası” nın göz ardı edildiği,
İhale komisyonlarında yer alabilecek yeterli sayıda şehir plancısının bulunmasının uygulamada mümkün olamayacağı, diğer kurumlarda çalışan şehir plancılarının bunu karşılayamayacağı, işin uzmanı olmayan ihale komisyon üyelerinin, uzmanların teknik ve mesleki yeterliliklerine ilişkin puan vermesinin uygun olmadığı, bürokratik bir iş yükü getirildiği, çözümün her tür kamu kurum ve kuruluşunda şehir plancısı çalıştırılmasının zorunlu olması ile mümkün olabileceği,
Yaklaşık maliyetin hesap edilmesinde oda ücretlerinin esas alınmasının koşula bağlanması, mali, mesleki, ve teknik yeterliğin belirlenmesinde meslek odalarınca belirlenecek ölçütlerin esas alınması gerektiği,
Adayların ihaleye girmesini engelleyen düzenlemelere, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun 26. Maddesi uyarınca belirlenen 15 günden 6 aya kadar mesleği yerine getirmesinden men ile odadan ihraç kararlarının da eklenmesi gerektiği,
Adaylardan istenecek belgeler arasında; ilgili meslek odalarından alınan oda üye belgesi ile büro tescil belgesi ifadelerine yer verilmesi gerektiği ve ihalelerde işin konusu uzman yönetiminde veya eşgüdümünde diğer mesleklerle birlikte ekip kurmanın yönlendirilmesi ve artı puan olarak ele alınması gerektiği,
İhaleye katılacak adaylardan özel hizmet deneyimlerini göstermek üzere ihale konusu iş veya benzeri işlerde son beş yıl içinde tamamlanan işlerin istenmesinin, şehir plancıları arasında haksız rekabete yol açacağı ve eşitsizliklere neden olacağı,
Yeni mezun olan veya planlama sektöründe herhangi bir iş olanağı bulamayan şehir plancılarının yeni yapılacak ihalelere katılma olanakları ortadan kaldırıldığı, bu durumda iş deneyim belgeleri istenilmemesi, deneyimin zorunlu olması yerine tercih sebeplerinden biri olması, planlama işlerini yapan müellif kuruluşunda çalışan ve o işte çalıştığını kanıtlayanların da deneyim sahibi olduğunun dikkate alınması gerektiği,
Farklı nitelikteki işlerin ihalelerinin de ayrı yapılmasının yerinde ve yararlı olacağı,
hususları 11.11.2002 tarih ve 06.02.0591 sayılı yazımız ile TMMOB Başkanlığı’na iletilmiştir.