İzmirdeniz Projesi kapsamında hazırlanan Üçkuyular-Konak (4. bölge) etabına ait kıyı kesimi imar planı değişikliğine ilişkin değerlendirmelerimizi kamuoyuna sunuyoruz.

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından yürütülen "İzmirdeniz Projesi" kapsamında hazırlanan ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 11.04.2017 tarihinde onaylanan Üçkuyular-Konak (4. Bölge) etabına ait kıyı kesimine ilişkin 1/5000 ölçekli Revizyon ve İlave Nazım İmar Planı ile 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı İlave ve Değişikliği" 13.04.2017 tarihinde askıya çıkarılmıştır.

Plan Değişikliği, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen İzmir Kıyı Tasarımı Konak Kesimi, ulaşım altyapısına ilişkin tramvay, tünel (Karayolu Alt Geçidi) ve meydan düzenlemesi olmak üzere üç ayrı proje konusunu içermektedir. Söz konusu projelere ilişkin imar planı onayı yeni gerçekleşmiş olmasına karşın ihalesine çıkılmış ve inşaat başlangıcı farklı tarihlerde olmak üzere yapımına aylar öncesinden başlanmıştır. Ayrıca tramvay ve tünel (Karayolu Alt Geçidi) projelerinin gündeme geldiği dönemlerde bilimsel, teknik ve hukuki anlamda görüşlerimizi raporlarımız ile birlikte ilgili idareye iletmemize rağmen gerekli işlemler yerine getirilmemiştir.

Uygulama imar planı ile belirlenmesi gereken kullanımlar, yapılaşma koşulları vb. doğrultusunda yatırım süreçlerinin yönlendirilmesi gerekirken, plan değişikliğinin yalnızca ‘yasal bir prosedür‘ biçiminde uygulanmasının planlama ilkeleri ve şehircilik esasları ile çeliştiği ve yapılan işleminde usulen ilgili mevzuatlara aykırı olduğu açıkça görülmektedir.

İzmir`de yaşayanların en aktif kullandığı alanlardan olan Mustafa Kemal Sahil Bulvarında ciddi bütçeler harcanarak gerçekleştirilen söz konusu projelerin mevzuatlarda açıkça belirtildiği şekilde imar plan değişikliği yapılmadan inşaatına başlanmış olmasını kamuoyunun değerlendirmesine bırakıyoruz.

Diğer bir husus söz konusu plan değişikliği içinde yer alan üç ayrı projenin çevresel etkisi ve kamu yararı açısından projelerin hem birbiri ile hem de amaçları ve uygulama sonuçları ile kendi içinde de çeliştiği görülmektedir.

Söz konusu plan değişikliği, ilgili mevzuatlara ve planlama ilke ve esasları kapsamında yapmış olduğumuz itirazımıza konu husular özetle aşağıdaki maddelerde belirtilmektedir.

1. Karşıyaka ve Konak olmak üzere iki etap şeklinde inşaat çalışmaları süren Tramvay hattının söz konusu planda yalnızca bir kısmının yer alması projenin bütüncül planlama yaklaşımına aykırıdır.

2. İmar planlarında sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi esastır. Ancak söz konusu plan değişikliği ile yürürlükteki imar planlarında öngörülen sosyal ve teknik altyapı standartlarını düşüren plan değişikliği yapılmıştır.

3. Tramvay hattı tamamiyle yeşil alan, yaya yolu ve meydan bölgesinden geçmektedir. Dolayısıyla lastik tekerlek izinin azaltılması iddasıyla ve yeşil bir çevre vurgusu ile gündeme getirilmiş olan proje uygulamasında yeşil alanlar tramvay için araç kullanımına açılmıştır.

4. Diğer taraftan tünel projesi, üstünde oluşturulan meydan düzenlemesi ile kamusal alan yaratma ve kıyıya yaya erişiminin arttırılması hedefi ile ortaya çıkarılmış, ancak tünelin giriş ve çıkışlarından belirli mesafelerde yayanın kıyıya ulaşımını tamamen yok etmekte ayrıca bulvarın araç hızını arttırarak bölge yaya öncelikli bir düzenlemeden çıkarılmaktadır.

5. Tramvay ve Tünel Projesi nedeniyle İmar planlarında sürekliliği bulunan taşıt yollarının kapatılarak, güzergahının değiştirilmesi hem plan yapım tekniğine hem de şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırıdır.

6. İmar planı değişikliği ile Mustafa Kemal Sahil Bulvarının transit yol biçiminde planlanarak yalnızca 334/3 sokak yönünden Mithatpaşa Caddesi`ne geçiş sağlanmış olması ve yolun Üçkuyular Meydanında yer alan kavşağa kadar herhangi bir dönüş imkanı vermemesinin ve yaya geçişinin olmaması, caddenin yoğun olan trafik yükünü daha da arttıracağı, bu kapsamda projede kent-kıyı ilişkisinin arttırılması hedeflenirken kesintisiz yol düzenlemesinin kentte yaşayanların kıyı ile bağlantısı da yok edilmektedir.

7. Planda yer alan tekne yanaşma yeri olarak belirlenen ilave dolgu alanın özel mülkiyete konu edilen ve tekne bağlama alanı oluşturulmasının toplumun aktif olarak kullandığı ve denizle bağlantısının olduğu kıyı alanını bazı kesimlerin kullanacağı bir kullanıma dönüştürerek o alana hizmet vereceği açıkça görülen Fuar kullanımını bir arada bulundurduğu dolayısıyla söz konusu kullanımların kamusal niteliğinin bulunmaması nedeniyle ilgili mevzuata aykırıdır.

Sonuç olarak İzmir‘de yasal süreçlerin uygulanmadığı ve demokratik bir yönetim anlayışında önemli bir unsur olan katılımcı bir süreçten uzak kent projeleri ile karşı karşıya kalmaktayız. İlgili idare tarafından yasa ve yönetmeliklere aykırı, uygulaması hukuki ve teknik anlamda tartışmalı bir şekilde inşaatı devam eden projenin herşeyden önce uzun vadede kamu zararı oluşturacağı, sonradan onaylanan imar planlarının yalnızca fiili durumu yasallaştırma girişimi olmaktan öteye geçemeyeceği açıktır. TMMOB‘a bağlı meslek odası olarak bu yaklaşımın öncelikle yaşam kalitesi yüksek, sağlıklı ve güvenli çevreler oluşturarak daha yaşanabilir kentler inşa etme sürecinde kazançtan çok kamuyu zarara sürükleyeceğini bir kez daha vurguluyoruz.

Bu kapsamda kıyı kenar çizgisinin kara tarafında kalan kullanımlar ile bir bütün olarak deniz tarafına yüklenen fonksiyonların bölgeye getireceği yoğunluk ile mevcut ulaşım bağlantıları, çevre ilişkileri ve kamu yararı kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, kent bütünündeki dengeleri etkileyecek gelişme kararlarının bütüncül olmasının önemli bir planlama esası ve hukuksal bir gereklilik olduğu da göz önünde bulundurulduğunda 3194 sayılı İmar Kanunu ve bu kanuna dayanarak çıkarılan yönetmelikler, bilimsel ve teknik gerekçeler ile kamu yararı doğrultusunda İzmirdeniz Projesi kapsamında hazırlanan Üçkuyular-Konak (4. Bölge) etabına ait kıyı kesimine ilişkin 1/5000 ölçekli Revizyon ve İlave Nazım İmar Planı ile 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı İlave ve Değişikliğine itiraz ettiğimizi kamuoyu ile paylaşıyoruz.

TMMOB Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi