Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Bakanlık 18.04.2017 tarih ve 4309 sayılı Olur`u ile onaylanarak askıya çıkarılan İstanbul ili, Beykoz İlçesi, Mahmut Şevket Paşa Mahallesi, 4 pafta 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 341, 342 sayılı parseller ve 4 pafta, 134 ada, 10 parsele ait 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı 22.05.2017 – 20.06.2017 tarihleri arasında askıda ilan edilmiştir. Söz konusu planlar 3. İdare Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir.
Mevcut durumda imar planları bulunmayan III. ve II. Derece Doğal Sit Alanı, Beykoz İlçesi, Mahmut Şevket Paşa Mahallesi, 4 pafta 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 341, 342 sayılı parseller ve 4 pafta, 134 ada, 10 parsel sınırları içindeki alan dava konusu 1/5000 ölçekli koruma amaçlı nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planı ile kısmen "Özel Eğitim Alanı" ve kısmen "Yol Alanı" olarak belirlenmiştir.
Dava konusu plan kapsamındaki alan İstanbul III Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu`nun 15.11.1995 tarih ve 7755 sayılı kararı ile ilan edilen İstanbul Kuzey Kesimi Karadeniz Kuşağı Doğal Sit Alanı içerisinde yer almaktadır. Aynı K.T.V.K.K.`nın 05.06.1996 tarih 8284 sayılı kararı ile onaylanan 1/25.000 ölçekli Sit Derecelendirme Haritasında çalışma alanının büyük bir kısmı 3. derece doğal sit alanında, bir kısmı da 2. derece doğal sit alanında kalmaktadır. İstanbul 2 Nolu Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonunun 30.12.2015 tarih ve 02/756 sayılı kararı ile planlama alanına ait, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli sit derecelendirme aktarım paftaları uygun bulunmuştur. Bu karara göre 324 parselin bir kısmı 2.derece doğal sit alanında, diğer parseller ise 3.derece doğal sit alanında kalmaktadır. Dava konusu koruma amaçlı imar planının gerektirdiği şekilde hazırlanmamış, doğal sit alanının bütünlüğü bozularak plan kararı alınmış ve doğal sit alanının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlayacak önlemler belirlenmemiştir.
Yönetmeliğin "Koruma amaçlı imar planı hazırlama ilkeleri" başlıklı 27. Maddesi 1. Fıkrası a bendine göre "Koruma amaçlı imar planları, varsa etkileşim geçiş sahaları da göz önünde bulundurularak ve sit alanının bütününü kapsayacak şekilde veya uygun görülen etaplar halinde, içinde bulunduğu yerleşme ile ilişkileri kurularak hazırlanır". Oysaki dava konusu nazım imar planı ve uygulama imar planı sınırı yalnızca parsel sınırları dikkate alınarak belirlenmiştir. Doğal sit alanının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılmasını engelleyecek biçimde parçacı plan kararı ile koruma alanının bütünlüğü bozulmuştur.
Mevcut durumda yapılaşmamış, kuzeyinde orman alanı, güneyinde orman alanı ve kırsal yerleşim alanı bulunan davaya konu olan parseller, Beykoz ilçesi orman alanlarının içinde bulunmaktadır. Söz konusu parseller, İstanbul`un doğal ekolojik bütünlük taşıyan koridor alanının içinde yer almakta olup Doğal Yapı hassasiyet analizine gore mutlak korunması gereken, doğal kaynak çeşitliliği içeren ve toplam doğal üretkenlik açısından vazgeçilmez güçlü öneme sahip öneme sahip (27.00-36.00 puanları arası güçlü önemli, 9.00-27.00 puanları arası ise az ve orta derecede önemli doğal alanları) olan orman alanların içinde yer almaktadır.
Dava konusu planlarda, üst çevre düzeni planına aykırı fonksiyona yer verildiği oysa planlanan alanın büyüklüğü dikkate alındığında bu alanın üst planda gösterilebilecek boyutta ve nitelikte olduğu, üst çevre düzeni planında, planlanan bölgeyi de kapsayan İstanbul Kuzey ormanlarının olduğu bölgenin doğal yapısının korunması, bu alana yönelik yapılaşma baskısının önlenmesi amaç edinildiği halde bu amaca aykırı olarak bölgenin yapılaşmaya açıldığı, çevredeki orman alanının yapılaşma baskısı altında bırakıldığı, bölgenin kırsal karakterinin bozulmaya çalışıldığı, alanın konumu itibariyle ulaşım, erişebilirlik, merkeze yakınlık gibi hususlar yönünden üniversite alanı olarak belirlenmesinin şehircilik ilkelerine aykırı olduğu, ulaşım sistemi üzerinden kurgulama yapılmadan, gerekli analiz ve etüd yoluna gidilmeden plan yapıldığı, planlanan alanın bir kısmının 2. ve 3. derece Sit alanında kaldığı, mevzuat uyarınca sit alanlarının bütünlüğü sağlanacak şekilde koruma amaçlı plan yapılması gerektiği halde parçacıl plan yapımına gidildiği, gerekli etüd-analiz çalışmalarının yapılmadığının tespit edildiği, bölgenin ekolojik sistemine olumsuz etki yapacak şekilde alanın yapılaşmaya açıldığı sonucuna varılmıştır. Bu durumda, dava konusu planların mevzuata, planlama ve şehircilik ilkelerine uyulmadan kamu yararına aykırı olarak yapıldığı sonucuna varılmıştır. Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TMMOB Şehir Plancıları Odası
İstanbul Şubesi
