NOKTASAL PROJELER YERİNE, KENT BÜTÜNÜNDE Kİ
BİRBİRİNİ TAMAMLAYAN PLANLI PROJELER
Ulaşım kentsel ve bölgesel alanları, işlevleri ile birbirlerine bağlayan bir durumu tanımlamaktadır ve somut olarak bir arazi kullanım biçimidir. Ulaştırma ise bu bağlantı üzerindeki her türlü aktarım hizmetidir. Temel gereksinimlerin aktarımına altyapı sağladığı için hizmet bir gelişmişlik ölçütü olarak tanımlanabilir. Bu hizmete ilişkin alınan her türlü karar planlama ve onunla uyumlu bir politika çerçevesinde gerçekleştirilmelidir. Ulaştırma hizmetinin temelinde ekonomik, çevreci, güvenli ve hızlı bir ulaşım sistemi yer almalıdır.
Bursa‘da karayolu ulaşım ağı iki ana aks üzerinde seyretmektedir. Birincisi lineer büyüme gösteren kentte doğu-batı aksı olan Ankara - İzmir yolu, ikincisi de onu dik kesen ve kuzeye doğru ilerleyen İstanbul ve Mudanya Yollarıdır. Son yıllarda yapılan yatırımlarla bu akslara yakın çevre yolu ve uzak çevre yolu ilave edilmiştir.
Kentimizde göçle birlikte gelen nüfus artışı, gelirlerin yükselmesiyle artan özel araç sayısı mevcut karayollarının her geçen gün yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Kentimizde yaşanan ve gün geçtikçe katlanarak artan ulaşım sorununu çözmek adına maalesef planlı bir çalışma yapılmamış, yapılan planlarda ulaşıma yönelik somut öneriler getirilmemiştir.
Kentimizde, ulaşıma yönelik yaşanan sorunları tespit etmek ve çözüm önerileri getirmek adına değişik zamanlarda 12 adet Ulaşım Etüdü çalışması yapılmıştır. Yapılan bu etüt çalışmaları; hızlı ulaşım fizibilite çalışması, kent merkezi özel araç ve toplu taşıma fizibilite etüdü, Bursa kent içi ve yakın çevre ulaşım ve toplu taşım fizibilite etüdü, bursaray etüdü, Buski ve civarı koşulları ile yakın çevre yolu Mudanya çıkışı bağlantı etüdü, Bursa kent içi ulaşımı iyileştirme çalışması, Bursaray HRS sistem planı ve modellemesi, Kent merkezi sayım ve etütleri, Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde ana ulaşım sistemi planlaması, Bursa kent içi merkezi bölgede trafik etüdü ve alternatif projeler gibi çok farklı konularda hazırlanmıştır.
Ancak bu kadar kapsamlı olarak yapılan etütler sonucu elde edilen veriler kent bütününü kapsayacak bir ULAŞIM MASTER PLANINA dönüştürülememiştir. Bunun yanında Büyükşehir Belediyesi içinde yaşanan koordinasyon sorunu sebebiyle daireler arası bu bilgi birikimi paylaşılamamış, hazırlanan imar planlarında bu önemli veriler altlık olarak kullanılmamıştır. Şöyle ki; Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununa istinaden 1/100.000 ölçekli Planda tariflenen 7 adet planlama bölgelerine ilişkin, 1/25.000 ölçeğinde Nazım İmar Planları hazırlanmış, hazırlanan planlar 2006 yılında onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Onaylanan Planlar 5216 sayılı yasayla genişletilen Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırlarının tamamını kapsamaktadır. (Alaçam Planlama Bölgesi hariç) 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planlarının yasal dayanağı olan 1/100.000 ölçekli plan ulaşım konusunda bir takım öneriler getirmiştir. Bu önerilerin en önemlisi 1/25.000 ölçekli Planlar hazırlanmadan önce, Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde 1/25.000 ölçekli Ulaşım Master Planı hazırlanmasıdır. Ancak 1/100.000 ölçekli planın onaylandığı 1998 tarihinden, 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planlarının onaylandığı 2006 yılına kadar bu yönde bir çalışma yapılmamış, 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planları "Ulaşım Master Planı" yapılmadan onaylanmıştır.
Sonuç olarak; kentimizin ulaşım sorununu çözme adına 1998 yılından bu yana planla bir çalışma yapılmamış, kentin üst ölçekli planlarında ulaşım konusu göz ardı edilmiş, 2006 yılında onaylanan 1/25000 ölçekli Nazım İmar Planları yapılırken planlar birbirinden kopuk bir biçimde düşünülmüş, bütüncül ve bu bütünlüğü sağlayabilecek ulaşıma dönük politika üretilememiş, ulaşım soruna çözüm olarak bütüncül bir anlayış yerine, kentsel alanda katlı kavşaklar, bat-çıklar gibi noktasal projelerle çözüm üretilmeye çalışılmıştır.
Son 5-6 yıla baktığımızda ulaşım sorununu çözmek adına 11 adet kavşak yapılmış, 9 adet kavşak yapılması için projeler hazırlanmıştır. Ortalama maliyeti 4,5 - 7 milyon TL arasında olan ulaşım sorununu çözme adına yapılan bu girişimler kentimize yarardan çok zarar getirmiş ve kente herhangi bir katkı sağlamamışlardır.
Avrupa kentlerinde slow city akımı ile kentlerin yavaşlatılması sağlanmaya çalışılırken, kentimizde yapılan bu projelerle kent içi ulaşım hızlandırılmıştır. Hızlandırılan trafik, plansız ve mühendisliğe uygun olmayan projeler, son 4 yılda kaza oranlarının artmasına sebep olmuştur. Kentimizde; 2004 yılında 20.464 olan trafik kazaları sayısı, 2005 yılında 25.777‘e,, 2006 yılında 27.281‘e, 2007 yılında 30.586‘a yükselmiş, 4 yılda trafik kazalarında %49‘luk artış meydana gelmiştir. Polis Okulu, Esentepe, Soğanlı, Orhaneli kavşaklarında batçıkların teknik yetersizliklerinden kaynaklanan sebeplerle trafik kazalarına artış meydan gelmiştir.
Yapılan bat-çık kavşaklar teknik açıdan uygun kriterlerde olmadıklarından, sorun çözmek yerine sorun yaratan projeler olmuşlardır. Rampa iniş ve çıkış eğimleri yüksek olduğundan, tünel çıkışındaki duraksamalar fark edilememekte ve kazalara neden olmaktadır. Trafik tekniğinde bu eğimlerin % 6‘yı geçmemesi ve rampa uzunluklarının 120 ila 140 metre arasında olması gerekirken yapılan bat-çık uygulamalarına baktığımızda bu eğimlerin %6‘nın üzerinde olduğunu ve rampa boylarının da 100 metreyi bile bulmadığı görülmektedir. Ayrılma ve katılım şeritlerinde örülme mesafeleri yeterli olmadığından, şerit değiştirilmesi sırasında tehlikeli kesişmeler oluşmaktadır. Şerit yönetimi bilimsel bir yaklaşımla oluşturulmadığından, bat-çık kavşaklardaki sinyalize olarak çalışan diğer kollarda aşırı kuyruklanmalar ve beklemeler oluşmaktadır.
Çözüm adına yapılan bu uygulamalar ulaşım planları üretilmeden yapıldığı için yetersiz kalmaktadır. Kentimizde 2004 yılından itibaren ulaştıran ulaşım sloganıyla 100 milyon TL‘ye yakın para harcanmış, ancak kentte uygulanan ulaşım politikasının yanlışlığı, yapılan yatırımların gereksiz ve hatalı olması; ne yazık ki kentimizde halka kazanç yerine kaza, mal ve can kaybı olarak geri dönmüştür.
2009 Yerel seçimlerinden sonra yeni seçilen Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı tarafından bir an önce ulaşım master planı hazırlanması gerektiği dile getirilmiş ve bu kapsamda planın hazırlanması için teknik şartname hazırlıklarına başlanmıştır. Bu umut verici gelişme devam ederken, bir taraftan da Gürsu Batçığı yapılmış, şimdi de Besaş/Korupark Batçığının yapılması gündeme gelmiştir.
Büyükşehir Belediyesi tarafından yukarıda belirttiğimiz hatalardan ders alınmadan, son sürat batçık yapımına devam edilmektedir. Besaş/Korupark kavşağına batçık ile çözüm sağlanamayacağı bilimsel gerçeklerle açık ve net iken neden hala kentimiz batçıklara mahkum edilmektedir? Bir taraftan bütüncül bir ulaşım planı hazırlıklarına başlanırken, bir taraftan neden noktasal projelerle günü kurtarmaya yönelik politikalar izlenmektedir?
Biz buradan TMMOB Şehir Plancıları Odası olarak yapılan noktasal projelere bir an önce son verilerek, bütüncül ve Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırlarının tamamını kapsayan Ulaşım Master Planının bir an önce hazırlanmasını talep ediyoruz. 20.04.2010
