Ankara adalet sarayı, 1989 yılında hizmet vermeye başladığı günden beri Sıhhiye bölgesinin ve Ulus`tan Çankaya`ya uzanan kent merkezinin önemli bir parçası olmuştur. Bina projesi yarışma sonucu elde edilmiş ve yapımı tamamlandığında, Ankara Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi, Zübeyde Hanım Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Ankara Olgunlaşma Enstitüsü, TRT Ankara Radyosu binalarıyla beraber başkentin omurgası olan Atatürk Bulvarı‘nın tamamlayıcısı olmuştur. Bulunduğu konumdan ve sahip olduğu mimari değerden dolayı korunması gereken bir yapı niteliği taşımaktadır. Yaklaşık otuz yıllık bir yapı olmasına rağmen modern kent merkezinde bir nirengi (landmark) olmayı başarmıştır.
Modern bir başkentin temelleri olan yapılar ve ilişkiler Atatürk Bulvarı boyunca somutlaşmıştır. Adalet sarayı ile Sıhhiye bölgesi de, Ulus Tarihi Kent Merkezi ve Çankaya arasında bu aksı birleştiren ve güçlendiren önemli bir bölge haline gelmiştir. Adalet Sarayı mevcut durumunda hukuk büroları, yeme-içme mekanları başta olmak üzere kent merkezine önemli nitelikler kazandırmıştır. Bugün, Ulus ve Kızılay arasında trafiğin taşıt odaklı ve yoğun olması, kamu kurumlarının ve onların katkı sağladığı sektörlerin merkezden çekilmesi, bulvarın iki yakası arasında yaya erişiminin güçleşmesi gibi sebeplerle bölgenin merkezi nitelikleri ve hareketliliği giderek zayıflamakta ve çöküntü alanı olma riskiyle karşı karşıya kalmaktadır.
Mevcut binasının yaklaşık 90.000 m2 olduğu ve kentin farklı yerlerine dağılan diğer birimleriyle birlikte yaklaşık 150.000 m2 kapalı alanda adli hizmetlerin sürdürüldüğü bilinmektedir. 2013 yılında bina kapasitesinin yetersiz olduğu ve dağınık hizmetlerin tek bir alanda gerçekleştirilmesi gerekçeleriyle yeni bir adalet sarayı için Yenimahalle`de bulunan Toptancı Hali ve AŞTİ arazileri gündeme gelmiş, itirazlar ve davalar neticesinde vazgeçilmiştir. 30.10.2019 tarihinde imzalanan protokol ile Yenimahalle`de bulunan eski MİT Müsteşarlığı alanında, 500.000 m2 kapalı alana sahip yeni bir adalet sarayının inşası gündeme gelmiş, buna yönelik hazırlanan imar planı değişikliği ise 20.10.2021 tarihinde onaylanmıştır.
Bu rapor kapsamında adalet sarayı alanının tarihi, gelişimi, kent merkezine katkıları ile taşınması durumunda kent merkezine ve yeni yer seçiminin yapıldığı bölgeye olan etkileri değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme, adalet sarayının Yenimahalle`de bulunan Toptancı Hali`ne taşınması kararının iptaline yönelik açılan E.2013/1894 nolu dava kapsamında hazırlanan Bilirkişi Raporundaki yaklaşım ve yöntem esas alınarak hazırlanmıştır.
TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi
